لرستان، پایتخت پل های تاریخی ایران
لرستان یکی از زیباترین و تاریخی ترین استانهای غربی ایران است. لرستان باستانی با جاذبه های طبیعی و تاریخی بی شماری که در دل خود جای داده است، گردشگران بسیاری را به سوی خود جذب می کند. از جاذبه های تاریخی لرستان می توان پل های باستانی را نام برد. در دوران های مختلف تاریخ، پل ها از شاهکارهای معماری بوده و هستند. پل های لرستان در گذشته کاربردهای چندگانه ای داشته اند. در ادامه این مطلب از آژانس مسافرتی قصرشیرین با تعدادی از پل های باستانی بیشتر آشنا می شوید.
فهرست مطالب
پل شاپوری
این پل یادگاری از دوره ساسانیان در خطه ی لرستان است. نام دیگر این پل، پل شکسته لرستان می باشد. مردم محلی نام این پل را به زبان لری «طاقه پیل اِشکه‌سه » می گویند. این پل شاهکار معماری ساسانیان است و در ضلع جنوبی قلعه فلک الافلاک شهر خرم آباد قرار دارد. پل شکسته در سال ۱۳۵۴ شمسی در فهرست آثار ملی کشور ایران با شماره ۱۰۵۸ به ثبت رسیده است.
این پل در مسیر غرب به شرق استان است. پل شکسته از منطقه طرهان در غرب، به شرق ارتباط ایجاد می‌کند. این پل از شرق به خوزستان و پایتخت ساسانیان یعنی تیسفون ارتباط داشته است. کاربری پل آن طور که در اسناد اشاره شده است، کاربری آبرسانی و پخش آب بوده است.
طول پل ۳۱۲ متر و ارتفاع پل حدود ۱۰ متر است. این پل ۲۸ چشمه طاق و ۲۷ پایه دارد. البته در حال حاضر فقط پنج چشمه طاق از این پل باقی مانده است. دیگر چشمه طاق ها در اثر فرسایش عوامل طبیعی ویران شده و از بین رفته است است. طاق‌های پل به صورت جناغی است. سبک سازی پل، در قسمت طولی در زیر روگذر پل انجام شده است. پایه های پل و موج شکن های آن از جنس سنگ و مصالح پل سنگ و ملات گچ و ساروج می باشد. کف پل سنگ فرش است.
پل گاومیشان
پلی باستانی و یادگاری از دوره ساسانیان است. این پل بر روی رودخانه سیمره قرار دارد. گروهی از باستان شناسان معتقدند که نام این پل در واقع «گومیشه» به معنای محل پرورش گاو می باشد. پل در فاصله ۱۰ کیلومتری شهر دره شهر درمرز دو استان ایلام و لرستان می باشد.
این پل باستانی در سال ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. ویژگی منحصربه فرد این پل این است که، عرض دهانه یکی از طاق های این پل عریض ترین دهانه در بین پل ها ی باستانی می باشد.
طول این بنای ساسانی در حدود ۱۷۵ متر و عرض گذر سطحی پل در حدود ۸ متر است.مقطع پایه ی ستون های پل بیضی شکل است. پایه های پل به جهت فرسایش کمتر، بر بستر صخره های کنار رودخانه قرار دارد. دهانه این پل در حدود ۵۰ متر و از بزرگترین دهانه پل ها در کشور می باشد.
در جریان حمله اعراب به ایران یکی از دهانه های پل، بعد از عقب نشینی سپاه ایران تخریب شد. مصالح این پل با ملات گچ و آجر و قلوه سنگ است. گاومیشان به سبک معماری ساسانی ساخته شده است، اما در چشمه طاق های این اثر مرمت های دوره صفوی و قاجار دیده می‌شود.
در خصوص مرمت پل، سرهنری راولینسون در سفرنامه خود می‌نویسد: حسین خان بزرگ، والی معروف ایلام و لرستان نیز به سال هزار وهشت هجری قمری پل را تعمیر کرده است.
پل کشکان
این پل باستانی، یادگاری از قرن چهارم هجری قمری می باشد. در متون تاریخی از این پل به عنوان کژکی نام برده شده است. تاریخ ساخت پل براساس کتیبه موجود به دوران حکومت آل حسنویه در زمان بدر بن حسنویه است. در این کتیبه سال ساخت پل ۳۸۹ هجری قمری و مدت ساخت آن ۱۰ سال بوده است.
این پل بر روی رودخانه کشکان در شهرستان چگنی میباشد. کاربری این پل اتصال در راه های باستانی مناطق غرب لرستان و کرمانشاه بوده است. ارتفاع پل در بالاترین نقطه حدود ۲۶ متر و در کم ارتفاع ترین قسمت ۱۰متر می باشد. پایه های این پل با سنگهای تراش خورده ساخته شده است. مصالح پل سنگ، آجر و گچ می باشد. این پل با شماره ۳۵۵ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. پل در سال ۱۳۹۷ مرمت و بازسازی گردیده است. این پل دوازده طاق پل داشته است ، که متاسفانه اکنون ۳ تا از طاق پل ها از بین رفته است.
پل دختر
این پل از بناهای دوره ساسانیان و روی رودخانه کشکان قرار دارد. دلیل نامگذاری و وجه تسمیه پل به ایزد بانو آناهیتا برمی‌گردد. این سازه بر روی بقایای پل قدیمی تری که در دوران هخامنشیان بوده، بنا شده است. هم اکنون این پل در ورودی شهر پلدختر در جنوب استان لرستان است.
بنای این پل در قرن چهارم هجری قمری مرمت و بازسازی گردیده است. تنها یک دهانه طاق از طاق های این پل برجای مانده است. اکنون جاده ورودی شهر پلدختر از زیر این تنها دهانه طاق پل عبور می کند.
این پل مسیر ارتباطی شهرهای جندی شاپور و شاپورخواست بوده و اهمیت راهبردی بسیاری داشته است. ارتفاع تنها طاق باقیمانده پل ۱۸ متر از سطح جاده می باشد. جهت پل شرقی غربی و با طولی حدود ۲۷۰ متر می باشد. این سازه تاریخی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
پل گپ
این پل یادگاری از دوران صفویان است. نام دیگر این پل، پل صفوی، و همچنین پل آجری می باشد. در میان مردم محلی خرم آباد، این پل به نام پل بزرگ یا همان گپ شناخته می شود. این بنا در سال ۱۳۷۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنا در زمان شاه سلطان حسین صفوی بنا و ساخته شده است.
پل آجری بر روی رودخانه خرم رود در مرکز شهر خرم آباد قرار دارد. جهت این پل غربی شرقی است. پل با ملات آهک و گچ و جنس پایه‌های آن از آجر می باشد. طول پل بیش از۳۵۰ متر و با پهنایی در حدود ۶ متر است.
این پل از نظر ساختار و ساختمان شباهت های زیادی به ساختمان پل خواجو دارد. البته شاه نشین پل در اثر سیل از بین رفته است. بنای پل در دوره های قاجار و پهلوی مرمت شده است. این پل در خیابان مجاهدین جنب مصلای سابق شهر خرم آباد می باشد.
پل سی پله
این پل سازه ای از دوران پیش از اسلام در دوره ساسانیان است. پل در محلی به نام سی پله در تنگ ترین قسمت از بستر رودخانه سیمره واقع شده است. پل در دهستان طرهان غربی در بخش طرهان، شهرستان کوهدشت قراردارد. این اثر در سال ۱۳۷۹ در فهرست آثار ملی کشور ایران به ثبت رسیده است.
این پل در مسیر راه های باستانی قرار داشته است. پل راه ارتباطی بین النهرین با ایران، از مسیر کرمانشاه و لرستان به غرب ایران بوده است. این پل چهار چشمه طاق داشته است، اکنون تنها دوچشمه طاق از آن باقی مانده است. مصالح این پل از گچ و سنگ می باشد. سنگ هایی که در پایه پل به کار رفته در ابعاد ۶۰ در ۶۰ و به ارتفاع صد سانتی متر و گاهی نیز اندازه های بزرگتر می باشد. هر یک از سنگ های پایه پل با علامت مشخص و علامت گذاری شده است.
برای اطلاعات بیشتر در مورد خرید تور گردشگری و بلیط هواپیمای خرم آباد به آژانس مسافرتی قصرشیرین مراجعه نمایید.
