میدان نقش جهان اصفهان، شاهکار معماری ایران صفوی

میدان نقش جهان اصفهان، با نام تاریخی میدان شاه که پس از انقلاب، به میدان امام معروف شده است، برگی از شاهکارهای تاریخی عصر صفوی است که در قلب شهر اصفهان قرار گرفته است .  بناهای تاریخی موجود در چهار طرف میدان نقش جهان شامل عالی‌قاپو، مسجد شاه(مسجد امام)، مسجد شیخ لطف‌الله و سردر قیصریه است که ورودی اصلی بازارچه اصفهان است. علاوه بر این بناها دویست حجره دو طبقه پیرامون میدان واقع شده‌است که عموماً جایگاه عرضهٔ صنایع دستی اصفهان می‌باشند.

تاریخچه میدان نقش جهان اصفهان

نقش جهان در دوره های تیموریان و آق قویونلوها، ساختمان های دولتی و کاخ فرمانروایان را در خود جای داده بود. با روی کار آمدن شاه عباس صفوی اصفهان پایتخت ایران شد. در سال ۱۰۱۱ به دستور شاه عباس میدان نقش جهان بنا گردید، از اینرو به آن میدان شاه عباس نیز گفته می شود. میدان امام اصفهان محل برگزار بازی های چوگان نیز بود و هم اکنون دو دروازه سنگی چوگان نیز در شمال و جنوب میدان از گذشته به یادگار مانده است.

در جریان حمله افغان ها قسمت هایی از میدان تخریب شد، اما در دوران رضاشاه پهلوی دوباره بازسازی شد. میدان نقش جهان در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۱۳ به شماره ۱۰۲ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و در اردیبهشت ۱۳۵۸ به شماره ۱۱۵ جزء نخستین آثار ایرانی بود که به‌عنوان میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت جهانی رسید.

تا پیش از دوره صفویه، باغی به نام نقش جهان وجود داشته‌است. در زمان شاه عباس دوم به دلیل شلوغ شدن بیش از حد بازار اطراف و فروشندگان تصمیم بر آن شد که علاوه بر میدان عتیق (یا میدان کهنه) و میدان شاه، میدان دیگری ساخته شود. این میدان که محلش بسیار نزدیک به میدان شاه و پشت مسجد شیخ لطف‌الله بود، میدان نو نام گرفت. از آنجا که عمارت قدیمی در باغ نقش جهان هم‌زمان با ساخت این میدان، تخریب و مصالح آن در آنجا استفاده شد، میدان نو را میدان نقش جهان نیز می‌نامیدند.

باغ نقش جهان اصفهان

اصفهان پیش از صفویان و قبل از اینکه پایتخت ایران شود، در این محل باغی بزرگ وجود داشت. این باغ بزرگ نقش جهان نامیده می شد. بسیاری از کاخ های پادشاهان تیموری و آق قویونلوها و دیگر ساختمان های دولتی در این محل مستقر شده بودند. در بخش میدانی باغ، «در کوشک» نامیده می شد.

که دقیقا در محل کاخ عالی قاپو قرار داشته است. در دوران سلجوقیان، بخشی از باغ نقش جهان به نام به میدان «کوشک» بوده‌است.  میدان کوشک، جایگاه اعدام محکومان به اعدام و برگزاری برخی از آیین‌های رسمی مانند جشن نوروز بوده‌است. در زمان پادشاهی شاه عباس یکم، سطحی بسیاری از زمین های باغ چراغانی می شد و جشن های شادی و آتش افروزی برپا می گردید. استاد محمدرضا و استاد علی‌اکبر اصفهانی، نام دو تن از معمارانی است که میدان کنونی را طرح‌ریزی نموده و آن را به شکل فعلی بنا نهاده‌اند.

طراحی میدان نقش جهان

در طرح این میدان، از میدان سابق عتیق در اصفهان الگو برداری شده است. بر روی هم رفته این نوع طراحی میدان، که از آن با نام میدان ایرانی نام برده می‌شود و پیوندی از بازار، مرکز پادشاهی و مرکز دینی (مسجد) دیده می شود.

مسجد شاه اصفهان

مهم ترین مسجد ایران است که در دوره صفویان ساخه شده است. ساخت این مسجد در سال ۱۰۲۰ قمری آغاز شده است و در سال ۱۰۴۷ به پایان رسیده است. معماری این مسجد کار استاد علی اکبر اصفهانی است و کتیبه سردر آن به خط استاد علیرضا عباسی می باشد. در مسجدشاه کتیبه‌های دیگری به خط عبدالباقی تبریزی و محمدرضا امامی در جای جای مسجد دیده می شود. بلندای گنبد این مسجد ۵۲ متر، مناره‌های اصلی ۴۸ متر و مناره‌های ورودی ۴۲ متر است.

گشتی در میدان نقش جهان اصفهان

این مجموعه بناهایی را در دل خود جای داده است که هر گدام در نوع خود بی نظیر هستند، این بناها شامل مسجد شاه، مسجد شیخ لطف الله، عمارت عالی قاپو، بازار قیصریه، بازار تفنگ سازها و … می شود. بازار قیصریه از میدان امام تا سبزه میدان ادامه دارد.  از عصارخانه های قدیمی اصفهان تنها دو عدد باقی مانده است. که یکی از آنها در میدان نقش جهان قرار دارد. این بنا در حال حاضر مرمت شده است و پذیرای گردشگران از سراسر جهان می باشد. همچنین انواع خوراکی ها و سوغاتی های سنتی اصفهان را در میدان نقش جهان و اطراف آن می توان یافت. سوغاتی هایی نظیر گز، پولکی، قلم زنی، خاتم کاری، مینا کاری، سفره قلمکار و… . به علاوه گردشگران در رستوران های سنتی اطراف میدان نقش جهان نیز می توانند یک وعده غذای اصیلی اصفهانی را میل کنند.

مراکز خرید نزدیک به میدان نقش جهان

• مرکز خرید نقش جهان اصفهان

در اطراف میدان نقش جهان بازارهای مشهوری همچون بازار مسگرها،ترکش دوزها، کلاهدوزها ، لوافها، آهنگرها وجود دارند. 

• بازار قیصریه اصفهان
  

ابن بازار در خیابان حکیم و روبروی مسجد حکیم قرار دارد. بازدید کامل از بازار قیصریه تقریبا به ۵ الی ۶ ساعت زمان نیاز دارد. و مسیرهای مختلفی برای دسترسی به آن وجود دارد. اما معروف‌ترین آن در شمال میدان نقش جهان واقع شده و به نام سردر قیصریه شناخته می‌شود. در سفر خود به اصفهان حتما از بازار قیصریه آن دیدن کنید.

• بازار بزرگ اصفهان

بازار بزرگ اصفهان در ضلع شمالی نقش جهان واقع در میدان امام علی، خیابان رزاق قرار دارد.  این بازار یکی از بزرگترین بازارهای اصفهان است. در این بازار می توانید انواع صنایع دستی، انواع پوشاک، کیف و کفش و پارچه را خریداری نمایید. 

معروف ترین رستوران در مجاورت میدان نقش جهان

کافه رستوران عمارت نمکدان

این کافه رستوران در کوچه پشت مطبخ خیابان استانداری و نزدیک میدان نقش جهان قرار دارد. خانه ای قاجاری و دو طبقه که عمده میز و‌صندلی ها در حیاط چیده شده است. فضای حیاط بسیار زیبا و‌ با صفا هست‌ و حوض زیبایی نیز وجود دارد.  این رستوران نسبتا شلوغ می باشد و اگر به اینجا رفتید کمی باید منتظر باشید تا سفارشتان آماده شود.  در این عمارت در طبقه بالا یک فرش فروشی و عتیقه فروشی و‌ موزه کوچک زیبا هم هست. که بازدید از آنرا به همه توصیه می کنیم. در کل رستوران زیبا و باصفایی است.