همدان، شهری از هزاره های دور تاریخ ایران

همدان دیاری است کهن و سرشار از اسرار پیدا و پنهان ایران زمین. چنانچه آهنگ سفر به این شهر تاریخی دارید با این نوشتار گردشگری از قصرشیرین همراه باشید تا ناگفته هایی از این شهر را برایتان بگوییم. همدان از شهرهای بزرگ در بخش باختری ایران است. آنجا که به سبب دیرینگی و پیشینه ی درازش از یادمان های تاریخی و فرهنگی فراوانی بهره مند است. از یک سو جایگاه جغرافیایی همدان، طبیعتی یکتا را برای آن پدید آورده است. به هر روی، همدان روزگار پر فراز و نشیبی از هگمتانه دیروز تا همدان امروز را پشت سر نهاده است. با این پیش زمینه به بررسی برخی از جاذبه های گردشگری همدان می پردازیم.

دسترسی سریع به عناوین مقاله…

جایگاه همدان در تاریخ ایران

همدان  یکی از شهرهای بزرگ غربی ایران در منطقه ای کوهستانی است که مرکز شهرستان و استان همدان نیز می باشد. بر پایه اسناد پیدا شده، پیشینه زندگی انسان در همدان به بیش از سه هزار سال گذشته می رسد. همچنین گفته شده که این شهر را «دیاکو» نخستین پادشاه ماد بنا نهاده است. همدان در زمان هایی از تاریخ پادشاهی مادها، هخامنشیان تا ساسانیان پایتخت شاهنشاهی ایران بوده است.

همدان نه تنها پس از فرمانروایی مادها اهمیت خویش را از دست نداد، بله همواره یکی از پایتخت های سه گانه هخامنشیان بوده است. کتیبه‌های گنجنامه، بازمانده ستون‌های سنگی کاخ‌های هخامنشی، جام‌ها و الواح زرین و سیمین به دست آمده از همدان، نشان دهنده  جایگاه والای این منطقه در دوران هخامنشیان بوده ‌است.

تاریخچه نام همدان

همدان در دوران های تاریخی نام های گوناگونی داشته است. برخی از پژوهشگران نام این شهر را پیش از حکمرانی مادها، «کارکاشی» به معنای خانه قوم کاشی دانسته اند.  

همدان یازده قرن پیش «آمادانه» نامیده می شده است. این واژه به معنای «اقامتگاه مادها» است. از سوی دیگر در همین دوران این شهر «هگمتانه» به معنی محل تجمع خوانده می شد. واژه هگمتانه در زبان یونانی «اکباتان» گفته می شد که همان هگمتانه در زبان پارسی باستان است. سپس رفته رفته این نام به «اهمتان»، «اهمدان» و «همدان» دگرگون شد.

آب و هوای همدان 

پستی و بلندهای گوناگون، دشت ها و کوه ها، آب و هوای این منطقه را متنوع کرده است. همدان دارای زمستان های سرد و تابستان های معتدل است. میانگین دمای همدان در تابستان ۳۰ درجه سانتیگراد و میانگین دما در زمستان ۲ درجه زیر صفر است.

 همدان بطور میانگین ۱۸۲۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. قله «الوند» در همدان با ۳۵۸۴ متر، بلندترین نقطه همدان به شمار می رود.

جمعیت و مردم همدان

شهر همدان با ۶۰۰ هزار نفر، چهاردهمین شهر پرجمعیت ایران است. این شهر از سال ۱۳۸۸ در فهرست کلان شهرهای ایران قرار گرفت. همدان همچنین یکی از میزبان های بزرگ پیروان ادیان مسیحیت و یهودیت در ایران است.

 از یادمان های تاریخی این شهر می توان از «تپه هگمتانه» بزرگ ترین تپه باستانی ایران نام برد.

مشاهیر بزرگ ایرانی

• باباطاهر

 باباطاهر عارف و شاعر ایرانی قرن چهارم و پنجم خورشیدی از مشاهیر همدان است. آرامگاه باباطاهر که در آثار ملی کشور به ثبت رسیده است، از سال ۱۳۴۴ در میدانی با نام وی در همدان قرار دارد.

• ابن سینا

 ابن سینا پزشک و دانشمند بزرگ ایرانی سده های چهارم و پنجم خورشیدی و متولد بخارا بود. وی از شناخته شده ترین چهره‌های ایران‌زمین به شمار می‌رود. عمده شهرت وی به دستاوردهای پزشکی‌اش بازمی‌گردد. آرامگاه ابوعلی سینا در همدان، در میدانی با نام او از سال ۱۳۳۳ بنا شده است.

همدان از گذشته های دور تا امروز از مراکز تولید انواع گیاهان دارویی بوده است. امروزه باغ گیاهان دارویی ابوعلی سینا ۲۵۰ گونه از گیاهان دارویی و صنعتی را در خود جای داده است و جز برترین جاذبه های گردشگری همدان به شمار می رود.

غار علیصدر

این غار در ۷۵ کیلومتری شمال باختری همدان قرار گرفته و جز مشهورترین جاذبه های گردشگری همدان است . تین غار از نمونه‌های کمیاب غارهای آبی در جهان است.  قدمت سنگ‌های این غار به دوره‌ی ژوراسیک بازمی‌گردد. مشخصات اقلیمی این غار مانند عمق آن که در نقاطی به ۱۴ متر می‌رسد، از ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن است.

قدیمی ترین مولد برق در ایران

اولین مولد برق ایران با سوخت هیزم در سال ۱۳۱۰ در همدان ساخته شد. این مولد جز آثار قدیمی شهر، به شمار می آید.

طراحی شعاعی(دایره ای) همدان

در سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۳۰۴ خورشیدی مهندس آلمانی کارل فریش طرحی مدرن برای  نقشه همدان ایجاد کرد که از نوع نقشه‌های شعاعی به شماره می رود. ۶ خیابان اصلی شهر به صورت دایره ای شکل دور میدان اصلی شهر قرار گرفته اند.

میدان شیرین(مرکزی)

میدان شیرین یا مرکزی همدان میدان بزرگی است که پیشتر با نام میدان شاه نیز مشهور بوده است. طرح و نقشه این میدان  توسط معمار آلمانی کارل فریش تهیه و اجرا گردیده بود. طراحی و اصول خیابان‌کشی یا انشعاب خیابان‌ها از این میدان دایره شکل، به شکلی است که هر چه شهر گسترده‌تر می‌گردد، باز غیر مستقیم زیر نفوذ همین میدان مرکزی شهر است.

همدان و توسعه صنعتی و کشاورزی

همدان یکی از غنی ترین مناطق ایران از نظر ذخایر مواد معدنی است. سنگ های گرانیت، نقره و سرب از مهم ترین این ذخایر هستند. این ویژگی سبب ایجاد شهرک های بزرگ صنعتی در پیرامون همدان شده است. از جمله صنایع مهم همدان می توان به شیشه سازی، صنایع غذایی، راه سازی و سلولزی نام برد.

همچنین همدان یکی از قطب های بزرگ کشاورزی در ایران است.  گندم، چغندر قند، سیب‌زمینی، گردو و انگور از محصولات تولیدی همدان است. این محصولات کشاورزی نیاز سایر مناطق کشور را تامین می کند.  

خواهر خواندگی همدان با شهرهای دیگر

همدان با ۴ شهر از کشورهای ترکیه، تاجیکستان، ازبکستان و روسیه پیمان خواهرخواندگی دارد.

مطالب مرتبط:

روستای گنجنامه ، روستایی تاریخی در سرزمین هگمتانه