جشن کریسمس در کشورهای مختلف
کریسمَس، یکی از مهمترین جشنهای آیین مسیحیت، به مناسبت زادروز عیسی مسیح برگزار میشود و در کشورهای مختلف، مراسمهای ویژهای به همین مناسبت برگزار میشود. در میان پیروان این آیین، بهویژه کلیسای کاتولیک روم و پروتستانها، این روز در ۲۵ دسامبر گرامی داشته میشود. همچنین، بسیاری از مراسمهای کریسمس از شامگاه ۲۴ دسامبر آغاز شده و حال و هوای خاصی را به شبها و روزهای این جشن میبخشد. جشن کریسمس در کشورهای مختلف، با سنتها و رسوم متنوعی برگزار میشود که هر کدام ویژگیهای منحصر به فرد خود را دارند و به غنای این جشن جهانی میافزایند.
با ورود مسیحیت به اروپا، آیینهای باستانی مانند میتراییسم (مهرپرستی) که ریشه در زندگی مردم، بهویژه رومیان باستان داشت، همچنان به شکلی در فرهنگ مردم باقی ماند. کلیسا در ادامه توانست برخی از این آیینها را با مراسمهای مسیحی هماهنگ سازد و جشن کریسمس به نوعی با آیینهای مرتبط با زایش نور و روشنایی ترکیب شد.
فهرست مطالب
کریسمس: از جشن مذهبی تا رویدادی فرهنگی و اجتماعی
هرچند کریسمس در ابتدا یک عید مذهبی به شمار میرفت، از اوایل قرن بیستم به بعد، این جشن به طور گسترده به یک رویداد اجتماعی و فرهنگی تبدیل شد. برای بسیاری، کریسمس فرصتی برای دورهمیهای خانوادگی، هدیه دادن، و ایجاد لحظات خوش با عزیزان است. این جشن در کنار ارزشهای معنوی، با آدابورسوم متنوعی همراه است که نمادهایی مانند درخت کاج آراسته، حلقههای گل، چراغهای نورانی و بابانوئل را در بر میگیرد.
پیشینه تاریخی کریسمس: از زادروز میترا تا عیسی مسیح
ریشههای تاریخی کریسمس را میتوان در جشنهای ایران باستان و بهویژه زادروز میترا، خدای نور و روشنایی، جستجو کرد. این روز که در میان مهرپرستان با عنوان زایش نور شناخته میشد، با ظهور مسیحیت به زادروز عیسی مسیح گره خورد. کلیسا با این اقدام، به پیروان میتراییسم اجازه داد که سنتهای کهن خود را در قالب جشن مسیحی ادامه دهند.
در واقع، انتخاب روز ۲۵ دسامبر به عنوان کریسمس، نوعی همگرایی میان آیینهای کهن و دین نوین مسیحیت بود. این رویکرد باعث شد تا جشن کریسمس هم به عنوان یک مناسبت مذهبی و هم به عنوان نماد زایش نور و روشنایی شناخته شود.
کریسمس در ایران: از گذشته تا امروز
کریسمس در میان مسیحیان ایران نیز جایگاه خاصی دارد. آنها هر ساله این مناسبت را با هدیه دادن، برپایی جشن، و آیینهای خاص مذهبی و اجتماعی گرامی میدارند. برای بسیاری از ایرانیان غیرمسیحی نیز، کریسمس جنبهای فرهنگی یافته است که ریشههای عمیق آن در تاریخ ایران و آیین میتراییسم نمایان است. این امر نشاندهندهی تلفیق سنتهای کهن با آیینهای جهانی است که همچنان در دنیای امروز الهامبخش بسیاری از جشنها و مناسبتهاست.
کریسمس: فرصتی برای مهر و دوستی
کریسمس یکی از مناسبت هایی است که فراتر از یک جشن مذهبی، فرصتی برای مهرورزی، دوستی، و ایجاد همبستگی فراهم میکند. یکی از مهمترین کارکردهای اینگونه مناسبتها، تخلیه هیجانی است؛ هیجاناتی مانند شادی، غم یا حتی خشم که ممکن است در طول سال انباشته شده باشند. علاوه بر این، کریسمس به عنوان یک بهانه برای دورهمیهای خانوادگی و اجتماعی عمل میکند و زمینهای برای بازسازی ارتباطات انسانی فراهم میسازد.
یکی دیگر از ابعاد کریسمس، نشان دادن احترام به سنتها و فرهنگ جامعه میزبان است. این احترام میتواند دروازهای برای دوستی و تفاهم در دنیایی باشد که اغلب تحت تأثیر عدم تفاهم، خشونت، و جدایی قرار دارد. چنین رویدادی میتواند نقطه امیدی برای ترویج همدلی و کاهش «دیگریسازی» باشد؛ مفهومی که انسانها را از هم دور میکند.
تزیینات کریسمس: نمادی از زندگی، ایمان و امید
یکی از جذابترین ویژگیهای جشن کریسمس، تزیینات خاص و خیرهکننده آن است. این تزیینات که از هفتهها قبل از جشن آغاز میشوند، شور و نشاط خاصی را در جامعه ایجاد میکنند. مغازهها، خیابانها و خانهها بهطور هنرمندانهای با نورها، درختان کاج، و حلقههای گیاهان همیشه سبز مزین میشوند.
چراغهای نورانی در ابعاد مختلف شهرها را روشن میکنند و فضایی از شادی و امید به وجود میآورند. درختهای کریسمس که با چراغها، گویهای رنگی و ستارهها تزیین میشوند، در گوشه و کنار خیابانها و حتی خانهها دیده میشوند. حلقههای سبز که اغلب از گیاهان همیشه سبز ساخته شدهاند، بهعنوان نمادی از زندگی و پایداری پشت در خانهها نصب میشوند.
رنگهای تزیینات کریسمس و معانی آنها
یکی از نکات جالب توجه در تزیینات کریسمس، انتخاب رنگها است. بیشتر تزیینات در این جشن در سه رنگ اصلی سبز، قرمز و طلایی هستند که هرکدام نماد خاصی دارند:
-
رنگ سبز: این رنگ که اغلب از گیاهان همیشه سبز الهام گرفته شده است، نمادی از زندگی جاودانه و پایداری طبیعت است. حضور این رنگ به مردم یادآوری میکند که حتی در سردترین و تاریکترین روزهای سال، زندگی ادامه دارد.
-
رنگ قرمز: این رنگ نمادین، اشاره به خون پاک عیسی مسیح دارد که برای رستگاری بشر بر صلیب ریخته شد. وجود رنگ قرمز در تزیینات کریسمس، بعد مذهبی و معنوی این جشن را برجسته میکند.
-
رنگ طلایی: طلایی نمایانگر ثروت، شکوه، و پادشاهی عیسی مسیح بر زمین است. این رنگ جلوهای از امید به آیندهای روشن و پر از برکت را به نمایش میگذارد.
وسایل تزیینی کریسمس: نمایش ایمان، شادی و سنت
در ایام کریسمس، وسایل تزیینی مختلفی استفاده میشود که هریک بهنوعی نمایانگر سنتها، ایمان و روح جشن هستند. از جمله این وسایل میتوان به تندیسهای مذهبی اشاره کرد. بسیاری از مسیحیان سبدهایی را در جلوی خانههای خود قرار میدهند که در آنها گهواره حضرت عیسی و تندیس کسانی که در شب تولد او حضور داشتند، دیده میشود. این تندیسها نمادی از یادآوری تولد مسیح و اهمیت آن برای مسیحیان است.
علاوه بر این، وسایل دیگری مانند شکلاتهای رنگارنگ، عروسک بابانوئل و گوزنهای او، اشیایی به شکل بلور برفی، آدم برفی، و جورابهای قرمز که اغلب کنار شومینه آویزان میشوند، بخشی از دکوراسیون کریسمس هستند. شمعهای روشن در اماکن مذهبی نیز جلوهای از نور امید و گرمای ایمان را در این ایام به تصویر میکشند.
درخت کریسمس: نماد زندگی و پایداری
یکی از برجستهترین نمادهای کریسمس، درخت همیشه سبز کریسمس است که اغلب از درختان کاج یا سرو انتخاب میشود و با چراغها، ربانها و گویهای رنگی تزیین میشود. این درخت بهنوعی ریشه در باورهای پیش از مسیحیت دارد. در دوران باستان، گیاهان و درختان همیشه سبز در فصل زمستان نمادی از پایداری در برابر سختی و تاریکی بودند.
در ایران باستان و در آیین مهر (میتراییسم)، درخت سرو نماد خورشید و زایش مهر بود. این درخت، که همواره سبز و سرزنده میماند، نمایانگر زندگیبخشی و جاودانگی بود و در شب زایش میترا، به نام “سرو مهر”، آن را میآراستند. این سنت با ریشههای عمیق خود، به شکلهای مختلف در فرهنگهای دیگر مانند جشن کریسمس بازتاب یافته است.
این روزها، خانوادهها درخت کریسمس را با آبنباتهای عصایی، چراغهای ریز، ربانهای قرمز و طلایی و ستارهای در بالای درخت تزئین میکنند. این درخت نمادی از تداوم زندگی، امید و جشن تولد مسیح است.
کریسمس در ایران: حسوحال جهانی در محلههای بومی
با وجود اینکه کریسمس بهطور سنتی جشنی مسیحی است، شور و حال آن در شهرهای ایران نیز مشاهده میشود. در شهرهایی مانند تهران، اصفهان و تبریز، جشنهای کریسمس در مناطق ارمنینشین بهخوبی نمایان است. این جشنها ترکیبی از سنتهای مسیحی و شور و نشاط مردمی را به نمایش میگذارند.
کریسمس در تهران
در روزهای پایانی آذر، محلههای ارمنینشین تهران مانند خیابان میرزای شیرازی، نجاتاللهی و سنایی با ویترینهای رنگارنگ، درختهای کاج تزیینشده و شور و حال مردم، فضای کریسمسی به خود میگیرند. قدم زدن در این خیابانها تجربهای بینظیر است. در خیابان ویلا، علاوه بر کافهها و رستورانهای گرم و دلنشین، آژانسهای مسافرتی مانند قصر شیرین خدمات ویژهای برای سفرهای داخلی و خارجی ارائه میدهند.
کریسمس در اصفهان
محله جلفای اصفهان، با جمعیت ارمنینشین خود، در آستانه کریسمس غرق در نور و تزیینات رنگارنگ میشود. درختهای کاج تزئینشده، بابانوئلهایی با لباسهای قرمز که با مردم عکس یادگاری میاندازند، و شلوغی مغازهها و پاساژها، فضایی شاد و صمیمی را ایجاد میکند. این جشنها نهتنها برای مسیحیان، بلکه برای تمامی بازدیدکنندگان محلی و گردشگران جذاب و دیدنی هستند.
کریسمس: تاریخچه، آدابورسوم و برگزاری در کشورهای مختلف
کریسمس، جشن زادروز عیسی مسیح، یکی از مهمترین و پرشکوهترین جشنهای مسیحیان است که در ۲۵ دسامبر برگزار میشود. شب کریسمس (۲۴ دسامبر) و گاهی روزهای منتهی به سال نو میلادی نیز با آیینهای خاص جشن گرفته میشود. در ادامه، نگاهی جامع به آدابورسوم کریسمس در کشورهای مختلف خواهیم داشت.
کریسمس در چین: ترکیب فرهنگ غربی و شرقی
اگرچه کریسمس یک جشن مذهبی مسیحی است و چین بهطور کلی یک کشور سکولار با اکثریت پیرو آیینهای بومی همچون کنفوسیوسگرایی، تائویسم و بوداییسم محسوب میشود، اما این جشن در دهههای اخیر جایگاه خاصی بهعنوان یک رویداد فرهنگی و تجاری در این کشور پیدا کرده است. بهویژه در شهرهای بزرگ و مناطق اقتصادی نظیر پکن، شانگهای، گوانگژو و شنژن، کریسمس حالتی نمادین دارد و فرصتی برای جشن، خرید و سرگرمی فراهم میکند.
مراکز خرید و بازارها در کریسمس چین
کریسمس در چین بیشتر بهصورت یک جشن تجاری شناخته میشود. مراکز خرید و فروشگاهها نقش مهمی در این جشن دارند. آنها با چراغهای چشمنواز، درختهای کریسمس بزرگ و دکورهای رنگارنگ تزئین میشوند. فروشگاهها در این ایام تخفیفات ویژهای ارائه میدهند که به جذب مشتریان کمک میکند.
در برخی از این مراکز، اجراهای زنده شامل آوازهای کریسمس و حضور بابانوئلها برای کودکان و خانوادهها برگزار میشود. این جذابیتها نهتنها مردم محلی بلکه گردشگران بینالمللی را نیز به سمت خود میکشد.
آیینها و رسوم غیرمذهبی کریسمس در چین
در کریسمس، مردم چین بیشتر روی هدیه دادن و جشنهای اجتماعی تمرکز دارند. یکی از رسوم جالب در چین، هدیه دادن سیب در شب کریسمس است. این رسم از همآوایی کلمات “کریسمس شب آرام” (平安夜) و کلمه سیب (苹果) در زبان چینی به وجود آمده است. این سیبها که بهصورت ویژه بستهبندی میشوند، نماد صلح و آرامش هستند و به دوستان یا اعضای خانواده هدیه داده میشوند.
کریسمس در ژاپن: جشنی با رنگوبوی عاشقانه و فرهنگی
کریسمس در ژاپن یکی از متفاوتترین نسخههای این جشن در جهان است. برخلاف بسیاری از کشورها، کریسمس در ژاپن بیشتر جنبه فرهنگی و تفریحی دارد و نه مذهبی. این جشن در ژاپن نمادی از شادی، همبستگی و هدیه دادن است، اما حالوهوای آن بسیار مدرن و تجاری بوده و کمتر با آیینهای سنتی مسیحی مرتبط است.
تاریخچه ورود کریسمس به ژاپن
کریسمس برای اولین بار در قرن شانزدهم توسط مبلغان مسیحی پرتغالی وارد ژاپن شد. با این حال، پس از مدت کوتاهی، مسیحیت در این کشور ممنوع شد و جشن کریسمس تا قرن نوزدهم از بین رفت. با باز شدن درهای ژاپن به روی غرب در دوره میجی (۱۸۶۸-۱۹۱۲)، کریسمس دوباره به این کشور بازگشت، اما این بار بیشتر بهعنوان یک رسم فرهنگی و تجاری شناخته شد.
تاریخ و ویژگیهای جشن کریسمس در ژاپن
کریسمس در ژاپن عمدتاً در تاریخ ۲۴ دسامبر (شب کریسمس) جشن گرفته میشود. این شب معمولاً حالوهوای عاشقانه دارد و شبیه به روز ولنتاین است. در این شب، زوجها برای صرف شام به رستورانهای مجلل میروند و به یکدیگر هدیه میدهند. روز ۲۵ دسامبر، روز کاری عادی است و تعطیلات رسمی محسوب نمیشود، زیرا کریسمس در ژاپن یک جشن ملی نیست.
کریسمس در دبی: جشن با شکوه در سرزمین تجمل
دبی، یکی از شهرهای پیشرو جهان در زمینه گردشگری و تجمل، با وجود اینکه در یک کشور اسلامی قرار دارد، کریسمس را به سبک خاص خود جشن میگیرد. اگرچه کریسمس تعطیل رسمی نیست، اما به دلیل حضور جمعیت بزرگی از مهاجران و گردشگران بینالمللی، این جشن به یکی از پررنگترین رویدادهای سال در دبی تبدیل شده است.
تاریخ و زمان برگزاری جشنهای کریسمس در دبی
کریسمس در دبی معمولاً از اوایل دسامبر شروع میشود و تا شب کریسمس (۲۴ دسامبر) و روز کریسمس (۲۵ دسامبر) ادامه دارد. برخی از برنامهها و بازارهای کریسمس حتی تا سال نو میلادی فعال هستند. این مدتزمان طولانی فرصت مناسبی برای گردشگران و ساکنان فراهم میآورد تا از حالوهوای جشن لذت ببرند.
تزئینات و حالوهوای شهر
دبی در زمان کریسمس با تزئینات فوقالعاده زیبا و مجلل، جلوهای خاص پیدا میکند. مرکز خرید دبی مال و مال امارات به طور خاص با درختهای کریسمس عظیم، نورپردازیهای جذاب و ویترینهای تمدار کریسمس تزیین میشوند. این مراکز خرید همچنین میزبان بابانوئل و رویدادهای ویژه مانند نمایشهای آتشبازی هستند.
خیابانهای مهم دبی نیز با چراغهای رنگارنگ و تم کریسمس روشن میشوند. برخی هتلهای لوکس مانند برجالعرب و آتلانتیس پالم درختهای کریسمس بزرگی در لابی خود قرار میدهند و برنامههای ویژهای برای میهمانان ترتیب میدهند.
تاریخ و زمان برگزاری کریسمس در آمریکا
کریسمس در آمریکا هر سال در ۲۵ دسامبر جشن گرفته میشود، که این تاریخ یادآور تولد حضرت عیسی مسیح در مسیحیت است. اما جشنها بهطور غیررسمی از شب قبل یعنی ۲۴ دسامبر (شب کریسمس) آغاز میشود و در بسیاری از خانوادهها تا شب سال نو میلادی ادامه مییابد.
از مهمترین ویژگیهای تعطیلات کریسمس در آمریکا این است که تعطیلات کریسمس معمولاً شامل چند روز است، و بسیاری از شرکتها و مدارس از ۲۴ دسامبر تا ۲۶ دسامبر (روز باکسینگ) تعطیل هستند. این تعطیلات حتی در برخی مناطق از هفتهها قبل شروع میشود و مردم به برنامهریزی و خرید هدایا میپردازند.
تزئینات و حالوهوای کریسمس در آمریکا
کریسمس در آمریکا با نورپردازیها، تزئینات درختهای کریسمس، و چراغهای رنگارنگ همراه است. مردم خانههای خود را با چراغهای رنگی، گلدانهای تزئینی، و درختهای کریسمس تزیین میکنند. درخت کریسمس معمولاً با گلولههای رنگی، ریسههای نقرهای یا طلایی، ستاره بالای درخت و حتی پوششهای برفی مصنوعی تزئین میشود.
مراکز خرید و خیابانهای اصلی در شهرها، بهویژه نیویورک، لسآنجلس، و شیکاگو با چادرهای فروشگاههای کریسمس، نوشیدنیهای فصلی مثل شکلات داغ و کوکیهای زنجبیلی و صحنههای نمایش کریسمس تزئین میشوند.
سنتها و مراسمهای خاص کریسمس
کریسمس در آمریکا ترکیبی از سنتهای مذهبی، خانوادگی و فرهنگی است که در تمام کشور رایج است، اما برخی ایالتها و فرهنگها ویژگیهای خاص خود را دارند:
-
مراسم مذهبی و کلیسا: برای مسیحیان، مراسم مراسم نیمهشب (Midnight Mass) در شب کریسمس از مهمترین سنتهاست. بسیاری از خانوادهها به کلیسا میروند تا در این مراسم مذهبی شرکت کنند. مراسمی که در آن دعا، سرودهای کریسمسی و جشن تولد عیسی مسیح برگزار میشود.
-
اهدای هدایا: یکی از مهمترین ویژگیهای کریسمس در آمریکا، تبادل هدایا است. این سنت از قرن نوزدهم رواج پیدا کرده است و بسیاری از آمریکاییها در شب کریسمس یا روز بعد، هدیههایی برای اعضای خانواده و دوستان خود تهیه میکنند. بابانوئل و کفشهای آویزان برای هدایا از جمله نمادهای کریسمس در این کشور هستند.
-
شب کریسمس (Christmas Eve): شب کریسمس برای بسیاری از خانوادهها زمان گردهمآیی است. در این شب، اعضای خانواده معمولاً در کنار یکدیگر جمع میشوند، درخت کریسمس را باز میکنند، و به خوردن شام خانوادگی و خواندن آوازهای کریسمسی میپردازند.
-
مراسمهای اجتماعی و پارتیها: علاوه بر جشنهای خانوادگی، کریسمس در آمریکا بهویژه در شهرهای بزرگ با مراسمهای عمومی و پارتیهای دوستانه همراه است. بسیاری از افراد به دور هم جمع میشوند و غذاهای خاص کریسمس را در کنار هم میخورند.
-
اجرای نمایشهای کریسمسی: نمایشهای کریسمسی مانند “شبح کریسمس” (A Christmas Carol)، “فانتوم اپرا” و نمایشهای زنده در کلیساها و مراکز فرهنگی برگزار میشود. این نمایشها به یادآوری مفاهیم کریسمس مانند محبت و بخشش کمک میکند.
کریسمس در سوئیس
سوئیس با بازارهای کریسمس، مناظر برفی و روستاهای تزئین شده، یکی از محبوبترین مقاصد گردشگری کریسمس است. مردم هدایا را زیر درخت کریسمس میگذارند و غذاهای سنتی مثل فوندو و شکلاتهای سوئیسی سرو میکنند. این کشور همچنین میزبان جشنوارههای نورپردازی و مراسم خاص برای گردشگران است.
کریسمس در فرانسه
کریسمس در فرانسه با سنتهای هنری و فرهنگی خاص همراه است. بازارهای کریسمس در شهرهای پاریس و استراسبورگ بسیار مشهور هستند. مردم شب کریسمس را با خانواده سپری کرده و غذاهایی مثل بوقلمون یا غاز برشته میل میکنند. شرکت در مراسم کلیسا نیز برای بسیاری از خانوادهها مرسوم است.
کریسمس در ایتالیا
ایتالیا با آیینهای سنتی خاص مثل پریسپیو (نمایش زایش مسیح) و مراسم مذهبی نیمهشب در کلیساها، کریسمس را جشن میگیرد. شام شب کریسمس (لاویجیلیا) معمولاً ساده و بدون گوشت است و مردم تا نیمهشب برای زادروز مسیح دعا میکنند.
کریسمس در لهستان
در لهستان، مراسم ویگیلیا در شب کریسمس برگزار میشود. خانوادهها با ۱۲ نوع غذای سنتی مانند بارشچ (سوپ چغندر) و پیرگی (پیراشکی) شام خود را جشن میگیرند. تبادل هدایا و شرکت در مراسم کلیسا نیز بخشی از این جشن است.
کریسمس در کره جنوبی
کریسمس در کره جنوبی یک تعطیل رسمی است. مردم این روز را با خانواده و دوستان جشن میگیرند. برنامههای مذهبی در کلیساها، درختهای کریسمس تزئینشده و هدیه دادن از جلوههای اصلی این جشن هستند.
کریسمس در انگلستان
در انگلستان، کریسمس با آیینهای خاص مثل خواندن آوازهای کریسمسی، پخت پودینگ کریسمس و تزیین درخت برگزار میشود. مردم شام را با بوقلمون برشته و دسرهای سنتی میل میکنند. روز باکسینگ (۲۶ دسامبر) نیز به تبادل هدایا اختصاص دارد.
کریسمس در آلمان
آلمان به خاطر بازارهای سنتی کریسمس و آیین آدونت مشهور است. از چهار هفته قبل، مردم هر هفته یک شمع روشن میکنند و درخت کریسمس خود را تزئین میکنند. غذاهای سنتی مثل سوسیس بریت واین و شیرینیهای زنجبیلی از بخشهای جذاب این جشن هستند.
تعطیلات کریسمس در اروپا
در اکثر کشورهای اروپایی، کریسمس تعطیلات رسمی ۲ روزه است (۲۵ و ۲۶ دسامبر). از اواخر نوامبر تا اوایل ژانویه، بازارهای کریسمس، نورپردازیها و برنامههای فرهنگی مختلف حالوهوای خاصی به این قاره میبخشند.
جمعبندی
کریسمس، از یک جشن مذهبی مرتبط با تولد عیسی مسیح، به یک رویداد فرهنگی و اجتماعی جهانی تبدیل شده است. ریشههای این جشن به آیینهای باستانی مانند میتراییسم باز میگردد و در طی قرون، نمادهایی چون درخت کاج، رنگهای خاص و مراسمهای مختلف به آن اضافه شده است. در دنیای امروز، کریسمس نه تنها یک جشن مذهبی، بلکه فرصتی برای برقراری ارتباطات اجتماعی، جشن گرفتن با عزیزان و ترویج مفاهیمی چون دوستی و همبستگی است. در ایران و بسیاری از کشورهای دیگر، این جشن با شکوه و تزیینات رنگارنگ، علاوه بر مسیحیان، برای تمامی مردم جذاب و خاطرهانگیز است.
بیشتر بخوانید: بهترین فستیوال های کریسمس در دنیا