ایران، پایتخت پل های تاریخی جهان
پُل یکی از سازه های مهم در معماری ایرانی است. پل های بسیاری در جای جای ایران از گذشته های دور تا کنون به یادگار مانده است. که هریک از این بناها روزگاری از سازه های با اهمیت دوران خویش بوده اند. هرچند ممکن است امروزه کاربری اصلی خود را از دست داده باشند، ولی امروزه بعنوان یکی از یادمان های کرامند تاریخی و گردشگری ایران به شمار می آیند. ما در این مطلب شما را با مهم ترین پل های تاریخی ایران آشنا خواهیم ساخت. برای دریافت بلیط و تور مسافرتی شهرهای ایران با آژانس مسافرتی قصرشیرین تماس بگیرید.
فهرست مطالب
روش ساخت پل های تاریخی ایران
در تعریف ساده، پل سازه ای برای عبور از روی رودخانه، دره و یا گذرگاه ها است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید ایرانیان از پیشگامان ساخت پل و گذرگاه در جهان هستند. صعنت پل سازی سازی ایران به گذشته های بسیار دور باز می گردد. قدیمی ترین پل های طراحی شده توسط مهندسان ایرانی در منطقه خاورمیانه به چهارهزار سال پیش از میلاد مسیح می رسد. تور گردشگری قصرشیرین
ایرانیان باستان روش های مختلفی را برای ساخت پل بکار می بردند. برای ساخت پل بر روی رودخانه ها، در تابستان و فصول کم بارش پایه های پل ساخته می شد. یا آب را سد می کردند و پایه ها را استوار می کردند و سپس آب را جاری می کردند. یکی از روش های منحصر به فرد ایرانیان در ساخت پل، به کار نبردن چوب بست بود. ایرانی ها به جای چوب بست، از نوعی ملات که با گچ و آچر بدست می آمد، استفاده می کردند.
با این ملات تاق هایی می ساختند که با تیغه های قوسی شکل آجر روی هم قرار می گرفتند. از ساروج نیز برای استحکام پی و دیواره های پل استفاده می کردند. این روش با روش های مرسوم ساخت پل در کشورهای دیگر تفاوت چشمگیری داشت. برای مثال رومیان در ساخت پل بجای استفاده از ملات و ساروج، چوب بست بکار می بردند که از دوام کمتری نسبت به پل های ایرانی برخوردار بود. تور گردشگری قصرشیرین
یک روش دیگری ایرانی ها برای ساخت پل، استفاده از آهک بود. ایرانیان حداقل از هزار سال پیش از میلاد مسیح از آهک برای استحکام بخشیدن در سازه های بزرگ مانند پل استفاده می کرده اند. آهک تاثیر بسیار خوبی در استوارسازی پل ها بود. آهک پل ها را در برابر رویدادهای طبیعی سیل و زمین لرزه حفظ می کرد. بعدها یونانیان این روش را از ایرانی ها آموختند و در سازه های خود بکار بردند. ایرانیان در ساخت پل و سازه های محکم بسیار از اروپاییان پیشگام تر بودند.
محل ساخت پل های تاریخی ایران
با توجه به کم آبی فلات ایران، پل ها بیشتر در میان دره ها و گذرگاه هایی که امکان سیل داشته ساخته می شد. بالا آمدن آب رودها و رودخانه‌ها، عبور از آن ها را برای انسان بسیار دشوار می ساخت. به همین سبب ایرانیان در مناطق کوهستانی و پُربارش، پل‌های فراوانی ساختند.
اساتید معماری، پل‌های ایران را شاهکار هنر و معماری جهان می‌دانند. این پل ها راه‌ها را با هم پیوند می‌دادند و رشته کوه‌های آسمان‌سای را از میان دره‌ها به یکدیگر وصل می کردند. این پل ها چنان با دقت فراوان ساخته شده‌اند که هنوز هم با گذر سده ها و سالیان، استوار مانده اند و کاربرد دارند. یکی از نمونه های آن، پل شهرستان در استان اصفهان است که در دوران هخامنشیان ساخته شده است و هنوز هم برای گذر از روی آن پابرجاست و کاربرد دارد.
پل‌سازی در دوره‌های تاریخی ایران
قدیمی ترین پل قوسی شکل که در گستره تمدنی ایران ساخته شده و هنوز هم پابرجاست، مربوط به دوران اورارتوها در ۸۰۰ سال پیش از میلاد است. ایرانی ها آن پل را بر روی رود ارس ساختند.
بنابر آنچه که مشاهده می کنیم، تمدن هخامنشی در ساخت پل توانایی مهندسی بسیار بالایی داشته است. هخامنشیان برای پل سازی از روش های معماری پیچیده ای استفاده می کردند. که برخی از آنها هنوز برجا هستند. برای نمونه سدی در درودزن، بر روی رودخانه‌ی کُر فارس وجود دارد که کاربری پل هم داشته است. به احتمال زیاد این پل در دوران کوروش بزرگ ساخته شده است. تور گردشگری قصرشیرین
پلی که در دوران هخامنشی در پاسارگاد ساخته شد و باستان‌شناسان آن را از دل خاک بیرون کشیدند، دارای ۱۶ متر پهناست که روی سه ردیف پایه پنج ستونی سنگی ساخته شده است. گذرگاه پل نیز با ورقه های از چوب پوشانده شده است.
در دوران داریوش بزرگ، راه‌سازی در ایران به اوج شکوفایی خود رسید. در راهِ شاهی پل‌های فراوانی ساخته شد. این راه از لیدی در آسیای صغیر آغاز می‌شد و ۲۵۰۰ کیلومتر طول داشت. در این مسیر، پلی به نام «پل دختر» ساخته شد. راه شاهی در پایان به شهر باستانی شوش در استان خوزستان می رسید. تور گردشگری قصرشیرین
پل های ساسانی
پل‌های ساسانی نیز از شکوه و پایداری بالایی برخوردارند. باستان شناسان پل های ساسانی را از زیباترین سازه‌های معماری ایران می دانند. از دلایل آن را می توان تنوع در نوع پل و آرایش هنری بی مانندشان نام برد.
پل‌های ساسانی غرب و جنوب غربی ایران بیشتر دیده می‌شوند. مصالح به‌کار رفته در ساختمان پل‌های ساسانی چشمگیر بود و تازگی داشت. به خصوص در دوران پادشاهی شاپور یکم، پل‌سازی گسترش بیشتری پیدا کرد. پل بند شادُروان شوشتر و پل کُر و دختر لرستان، دو نمونه‌ی بی نظیر از پل های ساسانی هستند. بیشتر پل‌های دوران ساسانی در استان‌های امروزی فارس، خوزستان، لرستان، ایلام، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد هستند. پُل ایذه نیز در زمان پادشاهی اردشیر بابکان ساخته شده است. که یکی از شاهکارهای ایران در صنعت پل‌سازی است. معماران برجسته آن را از شگفتی‌های هنر معماری جهان می دانند.
قرن ها و سال ها پس از ساسانیان نیز هنر پل‌سازی در ایران ادامه یافت. در قرن یازدهم قمری در دوران صفویان نیز، پل‌های بسیاری ساخته شد. دو نمونه‌ی برجسته از پل های صفوی، پل خواجو و سی و سه پل در اصفهان است. در این دوره از تاریخ ایران که با ساخت و ساز راه‌ها و کاروانسراهای فراوان همراه بود، ساخت پل‌ها را نیز شتاب بخشید.
در دوران قاجار نیز هنر پل‌سازی ایران ادامه یافت. این کار به سبب نیاز به راه های جاده ای و توسعه راه های زمینی ضرورت بیشتری می یافت. در دوران رضا شاه پهلوی پُل معروف «وِرِسک » تهران را به گرگان وصل کرد. این پل نمونه‌ای کم نظیر از هنر پل‌سازی را به نمایش می گذارد است.
پایتخت پل‌های تاریخی ایران
استان لرستان، پایتخت پل‌های تاریخی ایران است. در لرستان افزون بر ۷۷ پل تاریخی به ثبت رسیده که دیرینگی آنها به دوران های اشکانی، ساسانی، اسلامی و قاجار می رسد. «پل کشکان» که به مادر پل‌های ایران معروف است، در لرستان جای گرفته است.
شماری از پل‌های تاریخی ایران
در ایران پل های بسیاری وجود دارد که در هنر معماری و پل سازی ایران از ارزش فراوانی برخوردارند. در ادامه به برخی از آنها اشاره ای کوتاه خواهیم داشت:
- * پل بند شادروان: این پل در زمان شاپور ساسانی(۲۶۰ میلادی) بر روی رود دز ساخته شد و از زیباترین پل‌های دوران ساسانیان است.
- * پل شهرستان: این پل در دوران ساسانیان در سه کیلومتری شرق پل خواجو در استان اصفهان است.
- * پل شاپوری: این پل در شهر شاپورخواست (نام باستانی: «خور موا» نام کنونی: «خرم آباد») ساخته شده است. پل شاپوری به دستور شاپور ساسانی بنا گردیده و راه شرق که از سیمره به طرهان می رفت ، به هم پیوند می‌داد.
- * پل دره شهر: در دامنه‌ی کوه کَوِر (کبیرکوه) در سیمره استان ایلام کنونی بنا گردیده است.
- * پل چم نمشت: پل قوسی بازمانده از دوران ساسانی است که بر رود سیمره زده شده است.
- * پل ایزج: این پل در زمان ساسانیان بنا گردیده و در دوران آل بویه در قرن پنجم قمری، بازسازی شده است.
- * پل کشکان: این پل در استان لرستان و ۵۲ کیلومتری راه خرم‌آباد- کوهدشت جای دارد.
- * پل گاومیشان: این پل در شرق سیمره در استان ایلام قرار دارد که در سده های نخستین دوره اسلامی ساخته شده است.
- * پل دختر: این پل در جنوب شرقی شهر میانه بر روی رودخانه‌ی قزل اوزن زده شده است. زمان ساخت پل دختر به قرن ۹ قمری بازمی گردد.
- * پل قراجای: این پل با چهار دهانه است در راه ارتباطی همدان- کرمانشاه ساخته شده است.
- * سی‌و‌سه پل: این پل از معروف ترین پل های ایران است که در روزگار صفوی در اصفهان بنا گردیده است.
- * پل خواجو: از نامداران ترین پل های دوران صفوی در اصفهان است.
- * پل خاتون: این پل قرن دوازدهم قمری در دوران پادشاهی زند در شهرستان خوی آذربایجان شرقی ساخته شده است.
- * پل چالان چولان: این پل در محور بروجرد-درود قرار دارد و یادگاری از دوران پادشاهی قاجار است.
- * پل وِرسک: مردم ایران این پل را نمادی از کیفیت و استحکام و یادگاری از آغاز مدرنیزاسیون ایران توسط رضاشاه می دانند.
سخن پایانی
ایران سرزمین پل های تاریخی است. پل های تاریخی، سهم مهمی در گردشگری ایران دارند. چنانکه بسیاری از مردم جهان، ایران را به واسطه پل هایش می شناسند. پیشینه بلند تاریخ ایران، سازه های بسیاری را در این سرزمین به یادگار گذاشته است. پل های ایران سازه هایی هستند که اکنون از بخش‌های مهم گردشگری کشورمان شناخته می‌شوند. اگر به خوبی و با برنامه‌ریزی از این آثار بهره برداری کنیم، صنعت گردشگری ایران به رونقی چشمگیر که شایسته آن است، دست خواهد یافت.
برای اطلاعات بیشتر در مورد خرید تور گردشگری و بلیط هواپیمای شهرهای ایران به آژانس مسافرتی قصرشیرین مراجعه نمایید.
