قونیه، شهر مولانا: تاریخ، فرهنگ و زیبایی‌های بی پایان ترکیه
شهر زیارتی قونیه (Konya) یک شهر بزرگ در مرکز ترکیه می‌باشد. این شهر در لبه جنوب غربی فلات آناتولی مرکزی قرار دارد و مرکز استان قونیه است. در دوران باستان و در زمان سلجوقیان به نام Iconium شناخته میشد. در اطلاعاتی که از قرن ۱۹ از این شهر به زبان انگلیسی به‌دست آمده، نام آن معمولاً Konia یا Koniah گفته میشد. قونیه شهر عرفان و شهر شاعر بلندآوازه ایرانی، حضرت مولانا جلال‌الدین بلخی است. وی در این شهر زندگی می‌کرده و در حال حاضر، آرامگاهش در این شهر قرار داد. تا پیش از تشکیل کشور ترکیه امروزی، شهر قونیه در زمان حیات مولانا بخشی از خاک ایران بوده است. علاوه بر مولانا برخی از شاگردان او در این شهر زیارتی می‌زیسته اند. برای آشنایی بیشتر با شهر قونیه و آرامگاه مولانا تا انتها با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
با قونیه بیشتر آشنا شوید
قونیه یکی از شهرهای بزرگ ترکیه است که در فلات مرکزی آناتولی و در ۲۲۵ کیلومتری جنوب شهر آنکارا قرار دارد. این شهر هفتمین شهر پرجمعیت ترکیه است و به عنوان پایتخت فرهنگی این کشور هم شناخته می‌شود. آرامگاه مولانا جلال الدین بلخی شاعر و عارف نامدار ایرانی، صاحب مثنوی معنوی و کلیات شمس، در این شهر قرار گرفته و برای همین به قونیه شهر عرفان می‌گویند.
دلایل سفر به قونیه
سفر به قونیه برای بسیاری از گردشگران به دلایل مختلف جذاب است. عده‌ای، از دوستداران عرفان و فلسفهٔ مولانا هستند و برای داشتن تجربه‌ای معنوی و فرهنگی راهی این شهر می‌شوند. اما برای برخی از گردشگران، معماری تاریخی این شهر جذابیت زیادی دارد. در این میان، عده‌ای هم هستند که از تماشای مساجد و مدارس سلجوقی، کاروان‌سراها و بازارهای سنتی این شهر لذت می‌برند. یکی دیگر از دلایل سفر به این شهر، طبیعت زیبا و آرامش‌بخش آن است که بهترین فرصت برای فرار از شلوغی شهر را فراهم کرده است. این شهر همچنین محل برگزاری مراسم سماع و رقص دراویش است که هر ساله گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کند.
بیشتر بخوانید: معروف ترین فستیوال های ترکیه
نام جدید قونیه
از دوران باستان تا امروز، نام‌های مختلفی برای این شهر استفاده شده است که از آن جمله می‌توان به نام‌های “ایسکالوس”، “کنیا” و “قونیه” اشاره کرد. عواملی مانند تغییرات فرهنگی، سیاسی و زبان‌شناختی باعث تغییر نام این شهر در دوره‌های مختلف شدند. نام قونیه که امروزه استفاده می‌شود، ریشه در زبان ترکی دارد و در طول زمان به‌تدریج در میان مردم این منطقه پذیرفته شده است. امروزه این شهر به‌عنوان یک مقصد گردشگری مهم شناخته می‌شود و تاریخ و فرهنگ این منطقه را به نمایش می‌گذارد.
قونیه در نقشهٔ ترکیه
قونیه یکی از مهمترین استان‌های ترکیه است که قدمت زیادی دارد. موقعیت جغرافیایی خاص این شهر باعث شده تا به‌عنوان یک مرکز تجاری و فرهنگی در ترکیه شناخته شود. این شهر در نزدیکی شهرهایی مانند آنکارا و استانبول قرار دارد و به واسطهٔ موقعیت استراتژیکش، محل عبور کاروان‌ها و مسیرهای تجاری مهم بوده است.
آرامگاه ها و جاذبه های مذهبی قونیه
از جاذبه های دیدنی مذهبی این شهر می‌توان به آرامگاه مولانا، مسجد و آرامگاه شمس تبریزی، مسجد کاپو، مسجد مناره، مسجد مرام هاسبی، مقبره آتش‌باز ولی، آرامگاه گومچ خاتون و… اشاره کرد که به‌اختصار چند مورد را توضبح خواهیم داد.
آرامگاه مولانا در قونیه
گنبد مولانا ۱۶ وجه دارد و روی آن کاشی های آن آیات گران قدری نوشته شده است. مشابه خطاطی هایی که بر روی کاشی های آرامگاه مولوی انجام شده را می توانید در مساجد اصفهان هم پیدا کنید. یکی از نوشته هایی که به چشم می خورد در بالای در ورودی این مقبره است که نوشته است:
«کعبه‌العشاق باشد این مقام هرکه ناقص آمد اینجا شد تمام»
علاوه بر مقبره مولانا در این آرامگاه می توانید قبرهای سلطان العلما پدر مولانا و بهاءالدین پسر مولانا و همچنین برخی از شاگردان آن شاعر نامدار ایرانی را بازدید کنید.
پیش از تشکیل کشور امروزی ترکیه در دوران سلجوقی در تاریخ سرزمین ایران، سلطان العلما پدر مولانا به این شهر نقل مکان می کند. و پسرش مولانا که آن زمان زمان ۱۴ ساله بود را با خودش به همراه می برد. حاکم وقت شهر، علاالدین کیقباد از پادشاهان سلجوقی، خانه ای به پدر مولانا هدیه می دهد. این خانه امروزه همان مقبره مولاناست که خانواده و نزدیکانش نیز آنجا آرمیده اند.
مسجد و آرامگاه شمس
یکی دیگر از دیدنی‌های این شهر، مسجد تاریخی شرف الدین و آرامگاه شمس تبریزی، استاد و پیر حضرت مولانا هست. البته در مورد محل دفن شمس تبریزی اختلاف نظرهایی وجود دارد و در بیشتر منابع، محل دفن شمس ،شهر خوی استان آذربایجان غربی ذکر شده ولی با این حال دیدن این مقبره خالی از لطف نیست.
مسجد کاپو
مسجد ایهییه که در خیابان سارافلار (Saraflaar) در منطقه اودون پازاری قونیه قرار دارد، به‌دلیل اینکه در کنار یکی از دروازه‌های قلعه قدیمی این شهر قرار دارد به مسجد کاپو معروف است. شیخ حسین چلبی، یکی از نوه‌های مولانا، مسجد را در سال ۱۶۵۸ ساخته است. این مسجد که مدتی پس از ساخت آن ویران شد، توسط سید عبدالرحمن افندی در سال ۱۸۱۱ بازسازی شد. با این حال، مسجد در سال ۱۸۶۷ در اثر آتش سوزی ویران شد.
جاذبه های دیدنی قونیه
به جز مساجد تاریخی و آرامگاه‌های قدیمی، جاذبه های دیدنی دیگری هم در این شهر قرار دارد که در زیر با چند مورد از این جاذبه ها آشنا خواهید شد.
مرکز فرهنگی مولانا
مرکز فرهنگی مولانا در حدود یک کیلومتری موزه مولانا قرار دارد، مساحت آن بالغ بر ۱۰۰ هزار مترمربع می‌باشد. این مرکز فرهنگی میزبان کلیه رویدادهای زیادی است و دارای فضای باز، فضای سرپوشیده و سالن اجتماعات تشریفاتی می‌باشد. مراسم بزرگداشت نام جلال الدین محمد بلخی معروف به مولانا و مراسم رقص سماع، دو مراسم مهمی هستند که هر ساله در ماه دسامبر یا آذر در مرکز فرهنگی مولانا برگزار می‌شوند.
این مرکز که قلب فعالیت‌های فرهنگی در هر زمانی از سال است، یک مرکز فرهنگی منحصر به فرد است که نقش بسیار زیادی در ایجاد زیرساخت های جدید در زندگی فرهنگی و گردشگری قونیه دارد.
شهر سنگی باستانی کلیسترا
کلیسترا، یک شهر باستانی در استان مرکزی آناتولی قونیه است که به دلیل سنگ‌های مخروطی شکل خود که شبیه به «دودکش های پری» در کاپادوکیه هستند، مشهور است. چندین کلیسا و صومعه، یک مخزن بزرگ آب، برج‌های دیده‌بانی، پناهگاه‌ها و جاده‌های قدیمی در این شهر باستانی کشف شده است که جوامع مسیحی و آثار تاریخی مانند کاپادوکیا را در خود جای داده است. کلیسترا به همین دلیل، یک مرکز مهم تاریخی و گردشگری مذهبی است.
مرکز علوم قونیه
این مرکز با فضای سرپوشیده به مساحت ۲۶۰۰۰ مترمربع و مساحت کل ۱۰۰,۰۰۰ مترمربع در ماه آوریل ۲۰۱۴ همراه با نمایشگاه‌های علمی مانند بدن ما و دنیای ما افتتاح شد. این مرکز فوق‌العاده از زمان تأسیس تاکنون پذیرای بیش از ۳۰۰,۰۰۰ بازدیدکننده بوده است. اما قطعاً در سال‌های آینده تعداد بازدید‌کننده‌های آن بیشتر هم می‌شود.
سایر جاذبه های دیدنی قونیه
- دهکده سیله
- دریاچه بی شهیر
- آبشار یرکوپرو
- دریاچه نمک
- دریاچه گودال‌ها (ابروک)
- پارک ژاپنی کیوتو
خانهٔ مولانا در قونیه
خانهٔ مولانا در قونیه که امروزه به موزهٔ مولانا تبدیل شده، یکی از جاذبه‌های تاریخی و مذهبی ترکیه به شمار می‌رود. مولانا جلال‌الدین بلخی در طول اقامت در این شهر، ساکن این خانه بود و بسیاری از آثارش را در این خانه به رشتهٔ تحریر درآورد. خانهٔ مولانا در کنار مسجد جامع و آرامگاه او قرار دارد و هر ساله میزبان گردشگران زیادی از سراسر جهان است. آنها علاقه‌مندانی هستند که برای زیارت و آشنایی با تاریخ زندگی مولانا به این مکان می‌آیند و به تماشای آثار و نوشته‌ها، دست‌نوشته‌ها و اشیای تاریخی می‌نشینند. در حال حاضر، خانهٔ مولانا به‌عنوان یک مکان زیارتی، فرهنگی و علمی شناخته می‌شود و پیروان عرفان مولانا و علاقه‌مندان به فلسفه و زندگی او را به این شهر می‌کشاند.
بیشتر بخوانید: معرفی ۵ موزه ترکیه
قونیه در زمان مولانا
قونیه در زمان مولانا جلال‌الدین محمد بلخی، یکی از مهمترین مراکز فرهنگی و علمی جهان اسلام بود. این شاعر بزرگ قرن سیزدهم، در سال ۱۲۷۳ میلادی به این شهر مهاجرت کرد و مشغول تدریس شد. او در کنار تدریس علوم دینی، عرفان و فلسفه، اثر معروف خود یعنی “مثنوی معنوی” را نوشت و توانست با خلق آثار متعددش، تأثیر بسزایی در شکل‌گیری فرهنگ و ادبیات آن زمان بگذارد. شهر قونیه در زمان مولانا، محل تجمع علما، شاعران و متفکران بزرگ بود و به‌عنوان یک مرکز مهم مذهبی و معنوی شناخته میشد.
قونیه در زمان سلجوقیان
قونیه در زمان سلجوقیان به‌عنوان پایتخت انتخاب شد و یکی از دوره‌های طلایی خود را تجربه کرد. با قدرت گرفتن سلجوقیان در قرن یازدهم میلادی، این شهر تحت تأثیر فرهنگ، هنر و معماری سلجوقی قرار گرفت. در این دوره، مدارس دینی و علمی زیادی در قونیه تأسیس شدند که معماری باشکوه و چشم‌نوازی داشتند. به این ترتیب، قونیه به یک شهر فرهنگی و استراتژیک تبدیل و محل زندگی شخصیت‌های مذهبی و علمی برجسته‌ای شد.
بزرگداشت مولانا در قونیه
بزرگداشت مولانا در قونیه شهر عرفان، هر سال ۱۰ روز قبل از تاریخ وفات او در روزهای ۱۶ الی ۲۶ آذر برگزار می‌شود. در واقع فصل سفر به شهر قونیه برای شرکت در این بزرگداشت در همین زمان می‌باشد. مراسم با حرکت جوانانی با لباس‌های قدیمی عثمانی همراه با آلات موسیقی و طبل، از تپه کیقباد به سمت آرامگاه مولانا آغاز می‌شود. تپه کیقباد محل ملاقات شمس تبریزی و مولانا است. مراسم بزرگداشت مولانا در تالار فرهنگسرای مولانا در قونیه برگزار می‌شود که می توانید با دریافت تور ترکیه در این بزرگداشت حضور داشته باشید.
این مراسم و رقص های یک پیام دارد و آن اینست: هدف ما در زندگی عشق است. نشان دادن عشق و ایمان واقعی بشر به خداوند را نیز می‌توان از دیگر اهداف برگزاری مراسم بزرگداشت مولانا دانست.
رقص سماع در قونیه
یکی از قسمت های اصلی مراسم شب عرس، رقص سماع است. در این رقص پیروان مولانا با لباس‌های بلند دامن‌دار و سفیدرنگ و کلاه‌های بلند نمدی با حرکات موزون با سرعت دور خودشان می چرخند. دراین چرخش دستها یکی به سمت بالا (آسمان) و دیگری به طرف پایین (زمین) قرار می گیرد که به معنی دریافت کردن انرژی های مثبت از آسمان و بیرون ریختن انرژی های منفی به زمین است.
این مراسم در چهار رقص به معنی (چهارفصل، چهارعنصرطبیعت و چهارمرحله سنی انسان)همراه با موسیقی ایرانی اجرا می شود. نی و دف از مهمترین سازهای مورد استفاده در این رقص می‌باشد.
بیشتر بخوانید: ۵ دلیل برای انتخاب تور آنتالیا
مراسم شب عرس در قونیه
هر ساله در تاریخ وفات یا عروج مولانا مراسم بزرگداشتی در قونیه شهر عرفان برگزار می شود. تاریخ این مراسم ۷ تا ۱۷ دسامبر(۱۶ تا ۲۶ آذر) هست که قونیه را پر از عاشقان مولانا می کند. از آنجایی که در دیدگاه مولانا مرگ هدیه‌ای الهی برای دیدار با آفریدگار است، سالگرد مرگ مولانا را شب اروس (ارس) یا شب وصال هم می‌گویند.
آب و هوای شهر قونیه
قونیه دارای آب و هوای سرد و نیمه خشک است. دمای متوسط این شهر در تابستان ۳۰ درجه سانتی گراد است.
با توجه به شرایط جغرافیایی قونیه و قرار گرفتنش در ارتفاعات، این شهر شاهد تابستان‌هایی خشک با شب‌هایی سرد است. گرچه میانگین بارش در قونیه پایین است اما در طول سال در این شهر بارندگی نیز وجود دارد. اغلب گردشگران در ماه آذر به این شهر سفر می‌کنند تا در مراسم بزرگداشت مولانا نیز شرکت کنند.
غذا و نوشیدنی در شهر قونیه
غذاهای محلی قونیه اغلب از بلغور گندم و گوشت بره تهیه می‌شوند. از معروف‌ترین غذاهای این شهر می‌توان به اتلی اِکمک نام برد، یک غذای بومی ترکیه که از نظر ظاهری شبیه پیتزاست، اتلی اکمک در ترکی استانبولی به معنای نان با گوشت می‌باشد. محتویات اتلی اکمک شامل نان تخت پخته شده، گوشت، فلفل، پیاز و گوجه فرنگی است.
از دیگر خوشمزه‌های این شهر می‌توان به پیشمانیه اشاره کرد، یک شیرینی هیجان انگیز شبیه پشمک و یک توپ گرد کاملاً سفید. یکی دیگر از غذاهای محبوب این شهر کونیا فیرین کِباب یا کباب داخل فر قونیه می‌باشد، این کباب از گوشت بره تهیه می‌شود، تکه‌های بریده شده گوشت را در فر قرار می‌دهند تا کاملاً سرخ و پخته شود، سپس تکه‌های گوشت را در داخل یک قابلمه مسی به همراه چربی‌های گرفته شده از گوشت روی اجاق می‌گذارند و می‌پزند.
شیرینی‌های قونیه بسیار معروف و خوشمزه اند، شیرینی‌هایی هیجان انگیز که محبوب‌ترین آنها جِزِریه می‌باشد، شیرینی سنتی ترکیه که از هویج درست می‌شود.
در هنگام سفر به این شهر امتحان خوراک تریت (Tirit) را به هیچ وجه از دست ندهید، غذایی بسیار خوشمزه که محتویاتش شامل گوشت، برنج سنتی و سبزیجات است.
آب مرغ یا تاوُک سویو (Tavak Suyu) یکی دیگر از غذاهای خوشمزه قونیه است، یک سوپ دلنشین شبیه سوپ گوجه فرنگی با مرغ و رشته فرنگی.
فاصلهٔ قونیه تا مرز ایران
قونیه یکی از شهرهای مرزی کشور ترکیه است که از نظر تاریخی اهمیت زیادی دارد. فاصلهٔ این شهر تا مرز ایران به‌طور تقریبی ۳۰۰ تا ۳۵۰ کیلومتر است و از طریق مرز بازرگان یا مرز رازی قابل‌دسترس می‌باشد. اگر قصد دارید از ایران به قونیه سفر کنید، باید از جاده‌های بین‌المللی و به‌ویژه مسیرهای ارتباطی در استان‌های شرقی ایران استفاده کنید. باید بدانید که احتمالاً سفرتان چندین ساعت طول می‌کشد و در صورت نامساعد بودن شرایط جوی و وضعیت ترافیکی، زمان سفر طولانی‌تر خواهد بود.
بیشتر بخوانید: مسجد آبی استانبول ترکیه
چگونه به قونیه سفر کنیم؟
مسیرهای گوناگونی برای سفر به قونیه شهر عرفان وجود دارد. شما می‌توانید با خرید بلیط هواپبما یا قطار، اتوبوس و حتی با ماشین شخصی خود به این شهر سفر کنید که در زیر به آنها اشاره کرده‌ایم.
فرودگاه قونیه
فرودگاه قونیه در سال ۲۰۰۰ افتتاح شد و در ۱۸ کیلومتری شهر فرودگاه مسافری و نظامی با وسعت ۱۰۰/۱۴ متر است.این فرودگاه خیلی کوچک است و در سال ۲۰۰۵ وسعت آن به ۵ برابر افزایش یافت و ظرفیت پارکینگ آن ۲۷۸ ماشین است.
راه آهن قونیه
راه‌آهن قونیه در ۳ کیلومتری جنوب غربی این شهر مسیر قطارهای سریع‌السیر در جنوب ترکیه است و دسترسی به شهر از راه‌آهن با دولموش و اتوبوس میسر است
مسیر اصلی آن: پندیک استانبول-شهر اسکی شِهیر- شهر قونیه که ۳۰/۴ دقیقه طول می کشد سپس به آنکارا می رود در این تاریخ روزانه ۲ قطار حرکت می کند. از قونیه تا انکارا ۳۰/۱ دقیقه زمان می برد.
مسیر اتوبوس و تراموا قونیه کجاست؟
- اتوبوس ها از میدان مِولانا کادیسی مسیر قونیه به استانبول را ۱۰ ساعته طی می کند. هزینه ۷۰ لیر
- اتوبوس ها از میدان مِولانا کادیسی مسیر قونیه به ازمیر را ۹ ساعته طی می کند. هزینه ۲۸ لیر
- تراموا قونیه از ایستگاه اوتوگار به مسیر علاءالدین تِپه سی ۳۰ دقیقه ای با تراموا ۲ لیر
رفتن به قونیه با ماشین
- آنکارا به قونیه ۲۷۱ کیلومتر با ۳ ساعت رانندگی
- استانبول به قونیه ۷۰۰ کیلومتر با ۸ ساعت رانندگی
- ازمیر به قونیه ۶۶۰ کیلومتر با ۷ ساعت رانندگی
- آنتالیا به قونیه ۳۰۳ کیلومتر با ۴ ساعت رانندگی
تور قونیه
تور قونیه به واسطه قرار گرفتن مکان‌های مذهبی و به‌خصوص آرامگاه مولانا جلال‌الدین بلخی رومی در سالیان اخیر گردشگران بسیاری را به‌خود جذب کرده است. دوستداران مولانا از سراسر دنیا و ایران در ماه آذر همزمان با سالروز وفات این شاعر فرهیخته به این شهر سفر می‌کنند و در مراسم سماع شرکت کرده و از رقص سماع لذت می‌برند. علاوه بر آرامگاه مولانا، جاذبه ها و مناطق گردشگری دیگر این شهر مانند: موزه مولانا، موزه مدرسه کراتایی، مدرسه الهیات، مسجد علاءالدین، موزه مناره و باغ پروانه های گرمسیری باعث شده‌اند که تور قونیه طرفداران زیادی داشته باشد.
جمع بندی
قونیه شهر عرفان و مهد تمدن‌های بسیاری بوده و در دوره سلجوقیان به مرکز فرهنگ و سیاست تبدیل شد. در طول قرون ۱۲ و ۱۳ این شهر پایتخت سلجوقیان بود و بسیاری از آثار تاریخی در آن زمان ساخته شد. سفر به این شهر تجربه‌ای عالیست. بازدید از آرامگاه مولانا و قدم زدن در خیابان‌های شلوغ و بازارهای شهر همه را به‌خود مجذوب می‌کند. سفر با تورهای قونیه هر مسافری را با حال و هوای عرفانی این شهر مسحور می‌کند. اگر به کشور ترکیه سفر کردید بازدید از شهر زیارتی قونیه را از دست ندهید.
